Choroba cieśni nadgarstka najczęściej kojarzy się z drętwieniem ręki i zanikiem mięśni dłoni. Należy jednak pamiętać, że podobne dolegliwości mogą pojawiać się z różnych przyczyn, dlatego przed podjęciem leczenia lub decyzją o zabiegu chirurgicznym warto jest zadbać o dobre rozpoznanie.
Zespół cieśni nadgarstka - czym jest i jak powstaje?
Zespół cieśni nadgarstka jest najpowszechniejszą neuropatią uciskową występującą w kończynie górnej, która wynika z nadmiernego ucisku na nerw pośrodkowy przechodzący przez kanał nadgarstka. Najczęstszą przyczyną tego schorzenia jest stan zapalny, który wzmaga obrzęk i utrudnia przepływ krwi i limfy, w obrębie kanału nadgarstka. Dwukrotnie częściej dotyka ono kobiet niż mężczyzn m.in.. ze względu na różnice hormonalne.
Predyspozycje zwiększające ryzyko występowania cieśni nadgarstka mogą wynikać z wielu czynników takich, jak zmiany zwyrodnieniowe, zmiany endokrynologiczne, ciąża, wady postawy, czy zła pozycja w pracy. Szczególne zagrożenie stanowi wielogodzinna praca przy komputerze z wykorzystaniem myszki i klawiatury.
Jedną z przyczyn powstawania zespołu cieśni nadgarstka jest długotrwałe utrzymywanie mięśni nadgarstka w napięciu, bez ćwiczeń rozluźniających. Powtarzający się ruch nadgarstka przyczynia się do obrzęku i ucisku nerwu pośrodkowego. Może to być wynikiem długotrwałego narażenia na wibracje wynikające z używania narzędzi ręcznych lub elektronarzędzi. Czynnikami wzmagającymi ryzyko mogą jednak być wszystkie powtarzające się ruchy, które nadmiernie rozciągają nadgarstek, takie jak np. gra na pianinie.
Jak objawia się zespół cieśni nadgarstka?
Zazwyczaj początkowymi objawami jest drętwienie palców w części dłoniowej (jak na obrazku na dole), które może wywoływać trwałą utratę czucia lub siły w późniejszych stadiach. W cięższych fazach może rozszerzać się na przedramię, łokieć, bark i szyję. Objawy cieśni nadgarstka często pogarszają się w nocy. Leżenie i poruszanie się w bardzo niewielkim stopniu może prowadzić do gromadzenia się płynu w ramieniu i dłoni, co wywiera dodatkowy nacisk na nerw pośrodkowy.
Pozostałe objawy cieśni nadgarstka:
ból całej kończyny;
zaburzenie siły mięśniowej - wypadanie rzeczy z ręki (stan zaawansowany);
zanik mięśni kłębu kciuka;
niedoczulica opuszków palców;
objaw ręki błogosławiącej - brak możliwości zgięcia kciuka, palca serdecznego i środkowego;
zaburzenia naczynioruchowe ręki.
Zespół cieśni nadgarstka - jak rozpoznać?
Najprostszym sposobem pozwalającym na rozpoznanie cieśni nadgarstka jest badanie poprawności funkcjonowania układu nerwowego ręki. Nerw pośrodkowy zaczyna się w jamie pachowej, przechodzi przez mięśnie ,,bicepsa”, mięsień nawrotny obły, następnie przez kanał nadgarstka kończąc swoje odgałęzienia na paliczkach. Przebieg anatomiczny nerwu jest konieczny do wykonania precyzyjnych testów prowokacyjnych, aby prawidłowo rozpoznać przyczynę.
Mięśnie unerwiane przez nerw pośrodkowy i unerwienie skórne
1.Test Phalena - osoba wykonuje zgięcie nadgarstków (jak na zdjęciu) i przytrzymuje pozycje do 60 sekund. Jeśli w tym czasie pojawi się mrowienie palców, test jest pozytywny.
2.Test Tinela - osoba opukuje miejsce (jak na zdjęciu) kanału nadgarstka, gdzie przebiega nerw pośrodkowy. Jeśli test jest pozytywny, pojawi się ból w tym obszarze i mrowienie palców.
3.EMG - badanie przewodnictwa nerwowego. Oprócz wskazania miejsca w którym znajduje się ucisk nerwu, może wskazać inne miejsce ucisku i w jakim stopniu jest uszkodzony.
Pierwsze objawy najczęściej nie są daleko posuniętym procesem - nerw jest uciskany i ma problem tylko z przepływem informacji. Podobne symptomy mogą powodować problemy z dyskopatią w odcinku gdzie zaczyna się nerw pośrodkowy, jak również wszelkie problemy z cieśnią podbarkową czy nieprawidłowym napięciem mięśni szyi. Dlatego tak ważne jest, aby prawidłowo zdiagnozować problem, ponieważ jeśli będziemy przez dłuższy czas opierać terapię na błędnej hipotezie badawczej, proces chorobowy może dalej się rozwijać.
Czy trzeba operować zespół cieśni nadgarstka?
Większość problemów można bardzo skutecznie zniwelować albo całkowicie wyeliminować w pierwszej fazie procesu choroby. Niestety pacjenci bagatelizują problem i przychodzą do specjalisty za późno, kiedy próba leczenia zachowawczego nie jest już wystarczająca i wymagana jest operacja. Dlatego tak ważne jest, by jak najwcześniej zdiagnozować i źródło problemu.
W 2017 roku hiszpańscy badacze z Uniwersytetu Rey Juan Carlos w badaniu porównującym kompleksową terapię manualną do operacji odbarczającej nerw pośrodkowy sugerują, że wielomodalna terapia manualna i chirurgia wykazały podobne wyniki w odczuciu bólu i wrażliwości na nacisk w średnio i długoterminowych okresach obserwacji, ale terapia manualna wykazała znacznie lepszą poprawę krótkoterminowego bólu i lokalizacji wrażliwość na ból u kobiet z ZCN. Ważne jest, aby udać się do lekarza, jeśli: ból zakłóca codzienne czynności, drętwienie lub mrowienie staje się coraz bardziej uporczywe, a w palcach lub dłoniach nie mamy czucia, a proste ruchy rąk nie są już możliwe.
Zespół Cieśni nadgarstka – jak zapobiegać?
Zapobieganiu zespołowi cieśni nadgarstka sprzyjają proste ćwiczenia biurowe i neuromobilizacje. Mają one za zadanie poprawić ślizg nerwu w całej długości jego przebiegu, a ponadto przywrócić właściwości mechaniczne nerwu i zapobiegać powstawaniu zrostów nerwowo-ścięgnistych. Neuromobilizacje powinniśmy zaczynać jak najdalej od miejsca urazu, sprawdzając wcześniej czy pacjent ma pełny zakres ruchomości.
Ćwiczenia poślizgowe nerwu pośrodkowego
Ćwiczenia poślizgowe nerwu pośrodkowego:
usiądź wygodnie na krześle i oprzyj przedramię i dłoń swobodnie na biurku. zaciśnij pięść;
otwórz dłoń;
delikatnie wyprostuj nadgarstek;
przywróć nadgarstek do pozycji neutralnej;
wykonaj ruch odwracania przedramieniem;
utrzymując odwrócony nadgarstek ostrożnie należy naciągnąć kciuk.
Ruchy powinny być wykonywane delikatnie, w wolnym tempie, do granicy bólu.
Automobilizacje splotu ramiennego i nerwu pośrodkowego
Pacjent staje bokiem do ściany lub drabinki, o którą opiera się stroną dłoniową ręki, nadgarstek ustawia w wyproście, po czym odwraca przedramię, staw łokciowy lekko zgina i wykonuje rotację zewnętrzną w stawie ramiennym. Po przyjęciu tej pozycji osoba ćwicząca w wolnym tempie wykonuje skłon głowy w kierunku przeciwnym do ściany/ drabinki. W celu zwiększenia zaawansowania ćwiczenia pacjent może wykonać wyprost w stawie łokciowym. Tego typu automobilizację powinno wykonywać się od 3 do 5 razy dziennie, po 10 powtórzeń, napięcie należy utrzymywać około 5s.
Na zdjęciu 1. Przedstawiona została automobilizacja splotu ramiennego ze zgiętym łokciem – na zdjęciu 2 - z wyprostowanym łokciem.
Kinesiotaping ma za zadanie łagodzić ból, poprawiać czucie głębokie, normalizować działanie mięśni i ułatwiać transport krwi i limfy. W ZCN można go stosować jako alternatywę dla zaopatrzenia ortopedycznego takiego jak szyny, które unieruchamiają rękę, a także przedramię. Plastrowanie można wykonywać jako uzupełnienie leczenia prowadzonego innymi metodami.
W aspektach zapobiegawczych ważne jest aby zadbać o ergonomię pracy. Jeśli się wykonuje pracę fizyczną to należy ograniczyć przesadne zgięcie i jego częstotliwość - jeśli się da - po pracy porozciągać prostowniki i zginacze nadgarstka, a nawet wykonywać samą mobilizację sama mobilizacja (obwodzenie).
Źródła: [1] A randomized controlled trial: comparing extracorporeal shock wavetherapy versus local corticosteroid injection for the treatmentof carpal tunnel syndrome
[2] Carpal tunnel syndrome: just a peripheralneuropathy?
[3] Neurodynamic Techniques Versus “Sham” Therapy inthe Treatment of Carpal Tunnel Syndrome
[4] Effectiveness of manual therapy versus surgery in pain processing due to carpal tunnel syndrome: A randomized clinical trial.
[5] Postępowanie fizjoterapeutyczne w zespole cieśni nadgarstka. Karolina Bukłaho, Białystok 2019.
Commenti